-
1 катылык
сущ.1) твёрдость, жёсткостьтокымның катылыгы — твёрдость поро́ды
үлән катылыгы — жёсткость травы́
агачның катылыгы — твёрдость де́рева
2) си́ла (бурана, ветра, течения и т. п.)җилнең катылыгына каршы торырлык түгел — си́ле ве́тра тру́дно противостоя́ть
3) жёсткостьсуның катылыгы — жёсткость воды́
4) в разн. знач. кре́постьметаллның катылыгы — кре́пость мета́лла
холыкның катылыгы — кре́пость хара́ктера
иртәнге йокының катылыгы — кре́пость у́треннего сна
тәмәке катылыгы — кре́пость табака́
5) гро́мкость, стро́гость, суро́вость, гру́бость, твёрдость ( голоса)6) перен.а) жесто́кость, деспоти́чность; суро́вость, стро́гостьата-ананың катылыгы — суро́вость роди́телей
иркенлек боза, катылык төзәтә — (посл.) свобо́да по́ртит, стро́гость исправля́ет
б) жесто́кость, гру́бость, чёрствостьҗанның катылыгы харап итә безне — чёртвость души́ гу́бит нас
катылык белән бернәрсә дә алдырып булмый — жесто́костью ничего́ не добьёшься
7) перен. ску́пость, прижи́мистость, жа́дность -
2 гомуми
прил.1) о́бщий; всео́бщий; еди́ныйгомуми кимчелек — о́бщий недоста́ток
гомуми юнәлеш — о́бщее направле́ние
гомуми тел белеме — о́бщее языкозна́ние
гомуми һәм тулы коралсызлану — всео́бщее и по́лное разоруже́ние
табигатьнең гомуми законы — всео́бщий зако́н приро́ды
2) о́бщий, сумма́рныйсм. тж. тулаймитингка килүчеләрнең гомуми саны — о́бщее коли́чество уча́стников ми́тинга
гомуми нәтиҗә — о́бщий результа́т
электростанциянең гомуми көче — сумма́рная мо́щность электроста́нции
3) о́бщий, неконкре́тныйгомуми фразаларга яшеренү — пря́таться за о́бщими фра́зами
4) сре́дний, о́бщийсм. тж. уртачасуның гомуми катылыгы хим. — сре́дняя жёсткость воды́
поездның гомуми тизлеге — сре́дняя ско́рость по́езда
еллык гомуми температура — среднегодова́я температу́ра
5) экон. валово́й; о́бщийсм. тж. тулайгомуми табыш — валово́й дохо́д
заводның гомуми продукциясе — валова́я проду́кция заво́да
6) всео́бщий; тота́льный; пова́льныйгомуми мобилизация — тота́льная (всео́бщая) мобилиза́ция
гомуми һөҗүм — о́бщее наступле́ние
7) обще-, все-гомуми сәяси әзерлек — общеполити́ческая подгото́вка
гомуми кулланыштагы термин — общеупотреби́тельный те́рмин
-
3 оры
сущ.1) желва́к, ши́шка (на теле человека, животных)2) наро́ст ( у некоторых животных)борын өсте орысы — наро́ст над но́сом ( у гусака)
3) бот. кап, наплы́в, вы́рост (на столе, корнях, ветвях деревьев)оры катылыгы ягыннан таштан аз гына калыша — по свое́й твёрдости кап чуть уступа́ет лишь ка́мню
См. также в других словарях:
алмаз — 1. Углерод атомнарыннан торган, ялтыравыгы һәм катылыгы белән башка барлык минераллардан өстен торган үтә күренмәле асылташ (сырлы алмаз бриллиант дип йөртелә) 2. Тоткычка алмазның бер кечкенә кисәге беркетелгән пыяла кискеч корал 3. с. Алмаз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
куәт — (КУӘТЛЕ) (КУӘТЛЕЛЕК) (КУӘТЛӘНҮ) (КУӘТСЕЗ) – 1. Кешенең физик эш хәрәкәт ясау сәләте, эш башкару сәләте; гайрәт, көч 2. Берәр иҗтимагый күренешнең, җәмгыятьнең көче 3. Җитештерү объектлары (заводлар, машиналар, техник корылмалар тур. яңа куәтләр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сыек — с. 1. Агу, агып китү үзлегенә ия булган; сыеклык хәлендәге 2. Куелыгы яки катылыгы җитәрлек булмаган; суы күбрәк булган сыек аш 3. Тыгыз түгел, сирәк (томан, болыт, төтен һ. б. ш. тур.) 4. Тонык; көчле түгел (яктылык, күренешләр тур.). Төснең… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чуен — и. 1. Углерод белән тимер катнашмасыннан торган эретмә (корыч кою һәм коелма әйберләр ясау өчен кулл.) с. Шул металлдан эшләнгән, ясалган. с. Чуен коя торган, чуен эретә торган. с. Төсе, катылыгы яки башка сыйфаты белән чуенны хәтерләткән чуен… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
